Arquivos do comunismo e perspectivas de pesquisa 25 anos após a “Revolução dos Arquivos”: um balanço global

Autores/as

  • Bernhard H. Bayerlein Universidade de Ruhr, Bochum, Alemanha

Palabras clave:

comunismo, arquivos, memória, historiografia.

Resumen

Este texto foi a base da palestra proferida pelo autor no CPDOC/FGV em julho de 2016. Nele é apresentado um panorama da situação e das possibilidades de pesquisa nos arquivos mais importantes para os estudos históricos do comunismo em diversas partes do globo. O arquivo da Internacional Comunista na Rússia e o Projeto “Comintern online” são especialmente analisados. A abertura desses arquivos teve um impacto considerável na historiografia nos últimos 20 anos, com efeitos tanto na pesquisa sobre a história do século XX quanto nas políticas de memória.

Biografía del autor/a

Bernhard H. Bayerlein, Universidade de Ruhr, Bochum, Alemanha

Bernhard H. Bayerlein é historiador e pesquisador senior do Instituto de Movimentos Sociais da Universidade de Ruhr, Bochum, Alemanha (dr.bayerlein@uni-koeln.de).

Citas

BACHMAN, Ronald D. The Comintern Archives Database: bringing the Aachives to scholars. Slavic & East European Information Resources, Stanford CA, vol. 6, n. 2/3, 2005, p. 23-36.

BAYERLEIN, Bernhard H.; MOURADIAN, Georges; STUDER, Brigitte & WOLIKOW, Serge. Les Archives du Komintern à Moscou. Vingtième Siècle. Revue d’Histoire, Paris, n. 61, 1999, p. 126-132.

BAYERLEIN, Bernhard H. & WOLIKOW, Serge. A story the world wants to know. The computerization of the Comintern Archive's International Project – guided by the Council of Europe, the International Council of Archives and the Federal Archive Service of Russia. The International Newsletter of Communist Studies, n. 14, 2000/2001, p. 532-537. http://incs.ub.rub.de/index.php/INCS/issue/viewIssue/59/15.

BAYERLEIN, Bernhard H.; NARINSKI, Mikhail; STUDER, Brigitte & WOLIKOW, Serge (eds). Moscou-Paris-Berlin. Télégrammes chiffrés du Komintern. 1939-1941. Direction éditoriale Denis Peschanski. Paris: Tallandier, 2003.

BURKHARDT, Fabian. “Securitization” von Geschichte? Russlands Archivagentur Rosarchiv in der Präsidentenvertikale. Erinnerungskulturen. Erinnerung und Geschichtspolitk im östlichen und südöstlichen Europa, Munique/Regensburg, 30.4.2016 http://erinnerung.hypotheses.org/745

CHAUNU, Pierre. Histoire quantitative et histoire sérielle. Paris: Armand Colin, 1978.

COOK, Chris (ed.). The Routledge Guide to European Political Archives. Sources since 1945. Abingdon e.a.: Routledge, 2011.

EAKIN, Paul John. Touching the world. Reference in autobiography. Princeton University Press, 1992.

FARGE, Arlette. Le goût des archives. Paris: Le Seuil, 1989.

FOUCAULT, Michel. L’archéologie du savoir. Paris: Gallimard, 1969.

GRIMSTED, Patricia Kennedy. Archival transition in Russia and the legacy of displaced European archives. Solanus, London, vol. 22, 2011, p. 185–200.

HAYNES, John: Communist International (Comintern) Archives Project. The INCOMKA Project, The Library of Congress, Area Studies, European Division. http://www.loc.gov/rr/european/comintern/comintern-project.html

JØRGENSEN, Jesper; SOROKIN, Andrei & FRIIS, Thomas Wegener (reds.). Datskije kadry Moskvy v stalinskoje vremja. Izbrannyje dokumenty iz litjnykh del v arkhive Kominterna. Danske Moskvakadrer i Stalintiden Udvalgte dokumenter fra de danske personsager i Kominterns arkiv. Odense: Syddansk Universitetsforlag, 2014.

KECSKEMÉTI, Charles. Presentation of the Comintern Archives Project to The Bureau of the Steering Committee for Culture of the Council of Europe, Strasbourg, 15 march 2004. The International Newsletter of Communist Studies vol. 10, n. 17, 2004, p. 11-15. http://incs.ub.rub.de/index.php/INCS/issue/view/56.

KERSFFELD, Daniel. Del esoterismo al marketing. Aproximaciones en torno a los archivos de la Comintern. Íconos. Revista de Ciencias Sociales, Quito, n. 41, 2011, p. 73-88. http://www.flacso.org.ec/docs/i41kersffeld.pdf.

KOENEN, Gerd. Interna aus einem welthistorischen Trauerspiel. Frankfurter Allgemeine Zeitung, Frankfurt am Main, 21.7.2015.

KOWALCZUK, Ilko-Sascha. Historikerstreit über DDR-Forschung. Die Aufarbeitung ist gescheitert. taz.die tageszeitung, Berlim, 20.4.2016.

KRAMER, Marc. Archival policies and historical memory in the post-soviet era. Demokratizatsiya. The Journal of Post-Soviet Democratization, Washington DC, vol. 20, issue 3, 2012, p. 204-215. https://www.gwu.edu/~ieresgwu/assets/docs/demokratizatsiya%20archive/GWASHU_DEMO_20_3/Y264633728186364/Y264633728186364.pdf

KREIKAMP. Hans-Dieter. Das Komintern-Projekt. Mitteilungen aus dem Bundesarchiv, Berlim, n. 1, 2011, p. 11-15. http://www.bundesarchiv.de/imperia/md/content/bundesarchiv_de/oeffentlichkeitsarbeit/fach-publikationen/mitteilungenausdembundesarchiv/barch_mitteilungen_1_2011.pdf

KURZ, Robert. Postmarxismus und Arbeitsfetisch. Zum historischen Widerspruch in der Marxschen Theorie. Krisis, Nuremberga, n. 15, 1995. Versão portuguesa em http://www.obeco-online.org/rkurz136.htm.

MARTIN, Terry. The affirmative action empire. Nations and nationalism in the Soviet Union 1923-1939. Ithaca: Cornell University Press, 2001.

MÜLLER, Michael & OLDENHAGE, Klaus. Der Weg zur Stiftung Archiv der Parteien und Massenorganisationen der DDR im Bundesarchiv. Skizzen einer Chronologie. Mitteilungen aus dem Bundesarchiv, vol. 10, n.1, 2002, p. 5-13.

NAASNER, Walter. Das Zentrale Staatsarchiv – Nationalarchiv der DDR. Organisation, politische Funktion, Quellenüberlieferung. Zeitschrift für Geschichtswissenschaft, Berlim, vol. 59, n. 2, 2011, p. 138–58.

PETROV, Nikita. Soviet State security archives and their exploitation for political aims. Solanus, London, vol. 22, 2011, p. 220-28.

PLAMPER, Jan. Archival revolution or illusion? Historicizing the Russian Archives and our work in them. Jahrbücher für Geschichte Osteuropas, Regensburg, Neue Folge, vol. 51, n. 1, 2003, p. 57-69. http://www.jstor.org/stable/41051001.

SABROW, Martin. Die Lust an der Vergangenheit. Kommentar zu Aleida Assmann. Zeithistorische Forschungen/ Studies in Contemporary History, Potsdam, n. 4, 2007, 386-392. http://www.zeithistorische-forschungen.de/16126041-Sabrow-3-2007.

SÖLLER, Carola. Im Spannungsfeld von ‘nationalen’ und ‘europäischen’ Ansprüchen? Eine Betrachtung des Nationalen Rates für das Studium der Securitate-Archive in Rumänien. Jahrbuch für Historische Kommunismusforschung, Berlim, 2014, p. 107-124.

TARCUS, Horacio (dir.). Diccionário biográfico de la izquierda argentina. De los anarquistas a la "nueva izquierda" (1870-1976)‬. Buenos Aires: Emecé, 2007.

VERDERY, Katherine. Secrets and truths: ethnography in the Archive of Romania’s Secret Police. Budapest: Central European University Press, 2014.

WELSKOPP, Thomas. Klasse als Befindlichkeit? Vergleichende Arbeitergeschichte vor der kulturhistorischen Herausforderung. Archiv für Sozialgeschichte. Bonn, vol. 38, 1998, 301-336.

WHITLOCK, Gillian. Soft Meapons. Autobiography in transit. Chicago: University of Chicago Press, 2007.

Publicado

2016-11-16

Número

Sección

Colaboração Especial